چک ولو هیدرولیک

چک ولو را می توان از انواع شیر های هیدرولیکی به حساب آورد. در حالت عادی، در یک خط لوله، اگر شدن جریان سیال کم شود، ممکن است بخشی از سیال در جهت مخالف به حرکت در آمده و جریان پیدا کند. در این حالت اگر از شیر دو طرفه در خط لوله استفاده شده باشد، جریان از شیر باز نیز عبور کرده و اصطلاحاً گفته می شود که در سیستم برگشت جریان وجود دارد. این در حالی است که در برخی از فرایندها این برگشت جریان می‌ تواند به دستگاه های صنعتی خسارت های ناگواری وارد کند. برای مثال، اگر در پمپ ها برگشت جریان وجود داشته باشد، به سیستم پمپ خسارت وارد شده و پمپ از کار می افتد. به همین خاطر است که در صنایع مختلف و به خصوص در سیستم های هیدرولیکی از این قطعه استفاده می شود. شیر یکطرفه در دسته بندی شیرهای صنعتی، در دستۀ Self-automate قرار می گیرد؛ زیرا به صورت خودکار عمل می کند.

انواع شیر یکطرفه

اساس کار این قطعه قطع جریان سیال در صورت ایجاد پدیدۀ برگشت در خط لوله است. بر اساس همین اصل طراحی های متفاوتی امروزه در صنعت برای شیر های یک طرفه صورت می گیرد. با توجه به تنوع موجود، معمولاً این قطعات به صورت زیر طبقه بندی می شوند :

لولایی
ساده ترین طراحی در این قطعه، مربوط به نوع لولایی است. در این سیستم، از یک یا دو دیسک در داخل شیر استفاده می شود. این دیسک ها در مرکز شیر لولا شده و تنها در یک جهت تغییر جهت می دهند. در نتیجه زمانی که سیال به حرکت در می آید، لولای دیسک حرکت کرده و اجازۀ عبور سیال را می دهد، ولی به محض اینکه فشار سیال در پشت لولا بیشتر شود، لولا بسته شده و دیسک میانی اجازۀ عبور سیال را می گیرد.

پیستونی
مدل دیگری که برای طراحی چک ولو استفاده می شود، بهره بردن از یک پیستون است. این شیرها از نظر عملکرد شبیه به شیر فلکه ها عمل می کنند. در داخل ساختمان شیر از یک پیستون استفاده می شود. به طوری که با برقراری جریان سیال، پیستون به سمت بالا حرکت کرده، جریان سیال برقرار می شود. حال اگر از شدن جریان سیال کاسته شود، پیستون به جای خود بازگشته و اجازۀ برگشت سیال را در داخل خط لوله می گیرد.

توپی یا کره ای
از شیر های یک طرفه کره ای هم در حالت عمودی و هم در حالت افقی می توان استفاده کرد. مهم ترین بهره ای که از شیرهای توپی در صنعت برده می شود، قطع سریع جریان سیال است. در طراحی چک ولو های توپی از یک کرۀ معلق در ساختمان شیر استفاده می شود. برای این کره در مرکز شیر یک نشیمنگاه طراحی می گردد. طوری که در زمان برقراری جریان سیال، کره در محفظۀ شیر به حالت معلق در امده و سیال از اطراف توپ عبور می کند. حال اگر جریان سیال کند شود، توپ در نشیمنگاه خود نشسته و جریان را به سرعت قطع می کند.